Հայաստանում բանկային համակարգը առողջ է, բայց ֆինանսական հատվածն, ըստ ներդրողների, այնքան էլ զարգացած չէ. զեկույց
Հայաստանում բանկային համակարգը առողջ է եւ լավ կարգավորվում է, բայց ֆինանսական հատվածն, ըստ ներդրողների, այնքան էլ զարգացած չէ։ Այս մասին ասված է ԱՄՆ պետդեպարտամենտի Հայաստանի ներդրումային միջավայրի վերաբերյալ հրապարակված զեկույցում։
Զեկույցում նշվում է, որ բանկային հատվածի ակտիվները կազմում են ֆինանսական հատվածի ակտիվների ընդհանուր ծավալի ավելի քան 80% -ը:
Ըստ զեկույցի, գրեթե բոլոր բանկերը պահանջում են Հայաստանում գտնվող գրավային ապահովություն, եւ գրավի ապահովմանն ուղղված մեծ պահանջները հաճախ խոչընդոտում են պոտենցիալ վարկառուների շուկա դուրս գալուն: Ամերիկացի ձեռնարկատերերը նշում են, որ դա մեծ խոչընդոտ է ստեղծում փոքր եւ միջին ձեռնարկությունների եւ սկսնակ ընկերությունների համար:
«Հայաստանի կառավարությունը ողջունում է օտարերկրյա պորտֆելային ներդրումները, եւ կա աջակցության համապատասխան համակարգ եւ իրավական բազա։ Հայաստանի արժեթղթերի շուկան շատ լավ զարգացած չէ եւ ունի միայն նվազագույն առեւտրային ակտիվություն Հայկական ֆոնդային բորսայի միջոցով, թեեւ կապիտալի շուկաների զարգացման ուղղությամբ ջանքեր են գործադրվում:
Իրացվելիությունը հաճախ դժվար է լինում հայկական շուկայի փոքր չափի պատճառով: Հայաստանի կառավարությունը հույս ունի, որ 2014 թվականի կենսաթոշակային բարեփոխումների արդյունքում, որոնք Հայաստան բերեցին ակտիվների երկու միջազգային կառավարիչներին, կապիտալի շուկաներն ավելի զգալի դեր կխաղան երկրի ֆինանսական հատվածում: Հայաստանը հավատարիմ է ԱՄՀ-ի ստանձնած իր պարտավորություններին ՝ ձեռնպահ մնալով ընթացիկ միջազգային գործառնությունների գծով վճարումների եւ փոխանցումների սահմանափակումից: Վարկը տրամադրվում է շուկայական պայմաններով, եւ օտարերկրյա ներդրողները կարող են տեղական մակարդակում օգտվել վարկերից»,- ասված է զեկույցում։
Զեկույցում նշվում է, որ բանկային հատվածը առողջ է, եւ ֆինանսական կայունության ցուցանիշները, այդ թվում՝ կապիտալի համարժեքության գործակիցները եւ չաշխատող վարկերի տոկոսադրույքները, վերջին տարիներին ընդհանուր առմամբ ուժեղ էին: Դոլարիզացիան, որը պատմականորեն բարձր է ավանդների եւ վարկավորման համար, վերջին տարիներին նվազում է:
Իսկ չաշխատող վարկերը նվազել են մինչեւ ընդհանուր վարկերի10 տոկոսի չափով։
Ըստ աղբյուրի, բանկային հաշիվների բացման առումով օտարերկրացիների համար չկան սահմանափակումներ։ Ռեզիդենտները եւ օտարերկրյա քաղաքացիները կարող են ունենալ արժութային հաշիվներ եւ համեմատաբար ազատ ներմուծել, արտահանել եւ փոխանակել արտարժույթը՝ Արժութային կարգավորման եւ արժութային վերահսկողության մասին օրենքին համապատասխան: Օտարերկրյա բանկերը կարող են ստեղծել դուստր ընկերություններ, մասնաճյուղեր կամ ներկայացուցչություններ, իսկ օտարերկրյա բանկերի դուստր բանկերին թույլատրվում է տրամադրել նույն ծառայությունները, ինչ ազգային սեփականության ներքո գտնվող բանկերին:
Արտարժույթ և դրամական փոխանցումներ
Զեկույցում նշվում է, որ Հայաստանը ոչ մի սահմանափակում չունի դրամական միջոցների փոխարկման եւ փոխանցման կամ կապիտալի եւ եկամուտների հայրենադարձման համար, ներառյալ մասնաճյուղերի շահույթը, դիվիդենտները, տոկոսները, ռոյալթիները, ինչպես նաեւ կառավարման կամ տեխնիկական սպասարկման վճարը: Շատ բանկեր կարող են միջազգային փոխացնումներ անել երկու-չորս օրվա ընթացքում։
Ինչ վերաբերում է արժույթին, ապա նշվում է, որ ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ դրամի փոխարժեքը վերջին տարիներին ընդհանուր առմամբ կայուն է եղել, կտրուկ փոփոխություններ չեն եղել։
Պատասխանատու գործարար վարք
Զեկույցի համաձայն, Հայաստանում չկա բիզնեսի պատասխանատու վարման լայն տարածում, բայց օտարերկրյա մասնակցությամբ կամ կառավարմամբ մի քանի խոշոր ընկերություններ ներդնում են այդ հայեցակարգը։ Նախաձեռնություններն այնտեղ, որտեղ դրանք գոյություն ունեն, հիմնականում սահմանափակվում են կորպորատիվ սոցիալական պատասխանատվության ապահովմանն ուղղված ջանքերով։
Այնուամենայնիվ, այդ ծրագրերը, որոնք գոյություն ունեն, դրական են դիտարկվում։ Քաղաքացիական հասարակության որոշ խմբեր եւ բիզնես ասոցիացիաներ ավելի ակտիվ դեր են խաղում բիզնեսի վարման վարվելակարգի խթանման եւ իրազեկման զարգացման գործում:
Հայաստանում կորպորատիվ կառավարման հիմնական հենասյուներն են Բաժնետիրական ընկերությունների մասին օրենքը, Բանկերի եւ բանկային գործունեության մասին օրենքը, Արժեթղթերի շուկայի մասին օրենքը եւ Կորպորատիվ կառավարման օրենսգիրքը:
Միջազգային դիտորդները ընդհանուր առմամբ գնահատում են կորպորատիվ կառավարման պրակտիկան որպես թույլ կամ արդար: Տեղական գործարար համայնքի կողմից նշված պոտենցիալ բարելավման կոնկրետ ուղղությունները ներառում են ընկերությունների ներքին եւ արտաքին աուդիտի կատարելագործումը, ընկերությունների տնօրենների խորհրդում անկախ տնօրենների լիազորությունների ընդլայնումը եւ բաժնետերերի իրավունքների ընդլայնումը: Հայաստանը նախանշել է կորպորատիվ կառավարման բարեփոխման պարտավորությունները, այդ թվում ՝ պարտադիր աուդիտի, հաշվապահական հաշվառման եւ ֆինանսական հաշվետվությունների մասով ՝ Արժույթի միջազգային հիմնադրամի հետ պահուստավորման ընթացիկ համաձայնագրի համատեքստում:
Ազգային օրենքներ և նորմատիվ ակտեր, որոնք վերաբերում են աշխատանքի, աշխատանքային իրավունքների, սպառողների իրավունքների պաշտպանության և շրջակա միջավայրի պահպանության, միշտ չէ, որ արդյունավետ է կիրառվում: Այդ օրենքներն ու կանոնները չեն կարող չեղյալ հայտարարվել օտարերկրյա ներդրումներ ներգրավելու համար։