Հայաստանի անվտանգության հարցում մեր գլխավոր ռազմավարական դաշնակցի ՝ Ռուսաստանի դերը մեր հանրության աչքում խիստ սասանվել է. սոցիոլոգ
Ակնհայտ է, որ Հայաստանի կողմնորոշումը դեպի ՆԱՏՕ նշանակում է նրա անցումը Թուրքիայի պրոտեկտորատի տակ։ Երկրի ներկայիս քաղաքական էլիտան փաստորեն երկիրը տանում է այդ ուղղությամբ։ «Հայ-ռուսական հարաբերությունները եվրասիական ինտեգրման համատեքստում արդի փուլում» թեմայով մամուլի ասուլիսի ժամանակ նման կարծիք հայտնեց սոցիոլոգիական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, Եվրասիական փորձագիտական ակումբի անդամ Գևորգ Պողոսյանը:
Ընդ որում, Պողոսյանի կարծիքով, Հայաստանի բնակչությունը կողմնորոշված է դեպի Ռուսաստան։ «Ժողովուրդը համոզված է, որ մեր անվտանգությունն այսօր, ինչպես 100 տարի առաջ, կախված է Ռուսաստանից։ 2018 թվականից սկսած՝ «թավշյա» հեղափոխությունից և 44-օրյա պարտված պատերազմից հետո պարզ դարձավ, որ Ռուսաստանի հետ ռազմավարական գործընկերությունը լուրջ վերանայման կարիք ունի։ Դա կարող է լինել նոր միություն և ռազմական գործընկերության պայմանագիր։ Դա կարող է լինել Հայաստանում ՌԴ ռազմական կոնտինգենտի ավելացում։ Պետք է կոնկրետ քայլեր անել այդ ուղղությամբ», - վստահեցրեց սոցիոլոգը։
Նրա խոսքով ՝ վերջին 5 տարիների ընթացքում իրականացված բազմաթիվ սոցիոլոգիական հարցումները և ուսումնասիրությունները վկայում են մեր երկրների բնակչության դրական վերաբերմունքի մասին Եվրասիական ինտեգրման և ինտեգրացիոն գործընթացների նկատմամբ: «Այսպես, օրինակ, 2018 թվականին Հայաստանի անդամակցությունը ԵՏՄ-ին դրական է գնահատել հարցվածների 79 տոկոսը։ 2019-ին մեր բնակչության երկու երրորդը (74%) աջակցում էր ինտեգրմանը: Եվրասիական միությանը միանալու Հայաստանի որոշումը ցույց տվեց իր հեռանկարային լինելը և նույնիսկ կարճ ժամանակահատվածում տվեց շոշափելի արդյունքներ", - ընդգծեց Պողոսյանը։
Նրա խոսքով ՝ ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցության 5 տարիների ընթացքում տնտեսական ոլորտում դրական դինամիկան ակնհայտ է։ «Եվրասիական ուղղությամբ Հայաստանի արտահանման ցուցանիշները կրկնապատկվել են։ Այսպես, տարեկան Հայաստան այցելող զբոսաշրջիկների 40% - ը Ռուսաստանից էին։ Իսկ մեր աշխատանքային միգրանտների 85 տոկոսն աշխատում է ԵԱՏՄ-ում, մեծամասնությունը ՝ Ռուսաստանում։ Հայաստան միգրանտների դրամական փոխանցումների տարեկան ծավալը կազմել է մոտ 1,8 մլրդ դոլար, որը կազմել է հանրապետության ՀՆԱ-ի 15% - ը։ Սակայն, ըստ տնտեսագետների, համավարակի և ղարաբաղյան վերջին պատերազմի կորուստների պայմաններում նկատվել է տնտեսության զգալի դանդաղում և ներդրումների կրճատում։ Եվրասիական ինտեգրման նկատմամբ դրական վերաբերմունքը սահուն կերպով նվազել է նրա մեջ մտնող 5 պետությունների շրջանում։ Հարցումները վկայում են, որ մարդիկ պարզապես կորցնում են հետաքրքրությունը նրա նկատմամբ։ Աջակցության բավականին բարձր մակարդակը փաստացի հանրային վստահության ավանսն էր ՝ պայմանավորված ինտեգրումից բարձր ակնկալիքներով։ Ընդհանուր առմամբ, ԵԱՏՄ երկրներում իներցիոն տրամադրություններ են նկատվում։ Մարդիկ կարծում են, որ առաջիկա տարիներին ոչինչ չի փոխվի, ինչը հանգեցնում է տրամադրությունների բացասական դինամիկայի։ Բայց, այնուամենայնիվ, ԵԱՏՄ-ին հավատացողների բաժինը նկատելիորեն գերազանցում է անտարբեր կամ բացասաբար վերաբերվողների բաժնին։ Անհրաժեշտ է մշտապես պահպանել բնակչության վստահությունն ու հետաքրքրությունը, պարզաբանել ինտեգրման իրական հաջողությունները։ Ինտեգրման դրական պտուղները պետք է ամրապնդվեն կոնկրետ գործերով։ Հակառակ դեպքում բնակչության հետաքրքրությունը կարող է մարել, իսկ հիասթափությունը՝ աճել։ Իհարկե, ընդհանուր պատմական անցյալը և դրա մասին խնամքով պահպանվող հիշողությունը ամուր հիմք են ծառայում եվրասիական ինտեգրման զարգացման համար», - բացատրեց փորձագետը։
Միևնույն ժամանակ, նա ընդգծել է, որ տնտեսական ինտեգրման առկա աստիճանը դեռևս բավարար չէ ԵԱՏՄ-ի լիարժեք գործունեության համար: «Բացի այդ, կա նաև տնտեսական հետամնացության խնդիր, որին ԵԱՏՄ-ն, մեր կարծիքով, բավարար ուշադրություն չի դարձնում։ Այժմ ճիշտ ժամանակն է մտածել ԵԱՏՄ-ի ռազմավարական ինքնավարության ամրապնդման միջոցների մասին։ Վերանայել և նորովի գնահատել հետպատերազմյան աշխարհի բոլորովին նոր աշխարհաքաղաքական իրողություններում եվրասիականության զարգացման հեռանկարները, ուղղություններն ու ռազմավարությունները: Ընդհանուր առմամբ, անհրաժեշտ է անցնել ինտեգրման պրո-ակտիվ ռազմավարության։ Գնալ Ինտեգրատիվ միտումների ակտիվ ձևավորման ճանապարհով, այլ ոչ թե արձագանքել դրսից ծագող և պարտադրվող մարտահրավերներին ու սպառնալիքներին: Մարդիկ ցանկանում են տեսնել ինտեգրման իրական արդյունքները։ Դանդաղությունն ու անվճռականությունն այստեղ խաթարում են գործընկերների վստահությունը», - խորհուրդ տվեց Պողոսյանը։
Միևնույն ժամանակ, նրա խոսքով, մեր երկրների ժողովուրդները Ռուսաստանից ակնկալում են ավելի վճռական և հետևողական գործողություններ: «30 տարվա ընթացքում անցկացված գրեթե բոլոր սոցիոլոգիական հարցումներում Ռուսաստանը մշտապես զբաղեցրել է առաջին տեղը Հայաստանի բարեկամ երկրների շարքում։ Անցյալ ուսումնասիրություններում Ռուսաստանը որպես այդպիսին նշողների տոկոսը շատ ավելի մեծ էր (75-80%): Սակայն վերջին 2-3 տարում Ռուսաստանը առաջին տեղում նշողների մասնաբաժինը նկատելիորեն նվազել է։ Ընդ որում ՝ նվազումը տեղի է ունեցել Իրանի (32,7%), Ֆրանսիայի (25,2%) և ԱՄՆ-ի (23,0%) մասնաբաժնի ավելացման հաշվին։ Վերջին հարցումները ցույց են տվել, որ հայերի 40%-ը ռազմաքաղաքական օգնություն է ակնկալում Իրանից, 34% - ը ՝ Ֆրանսիայից, 30% - ը ՝ Ռուսաստանից: Ստացվում է, որ Հայաստանի անվտանգության հարցում մեր գլխավոր ռազմավարական դաշնակցի ՝ Ռուսաստանի դերը մեր հանրության աչքում խիստ սասանվել է։ Նկատենք, որ Ռուսաստանում նույնպես վերջին շրջանում Հայաստանի նկատմամբ վերաբերմունքը դեպի լավը չի փոխվում», - մանրամասնեց սոցիոլոգը։
Ընդ որում, նա նշել է, որ Ռուսաստանը Հայաստանի ամենախոշոր տնտեսական գործընկերն է, իսկ մշակութային եւ պատմական առումով հայ-ռուսական ավանդական հարաբերություններն իրենց հավասարը չունեն։
Նրա խոսքով, Հայաստանում Արեւմուտքի օրինակով նույնպես նկատվում է տարբեր հակառուսական հրապարակումների աճ սոցիալական ցանցերում եւ որոշ ԶԼՄ-ներում, ինչպես նաեւ արեւմտամետ կողմնորոշում ունեցող քաղաքացիական հասարակության կողմից որոշակի ակցիաներ: «Փաստացի, զանգվածային աշխատանք է տարվում բնակչության հասարակական կարծիքը վերաձևակերպելու և ազգային ինքնությունը փոխելու ուղղությամբ։ Քաղաքական ղեկավարությունը բացահայտ ջանքեր է գործադրում Հանրապետության աշխարհաքաղաքական կողմնորոշումը Ռուսաստանից դեպի արևմուտք փոխելու համար։ Ժամանակակից պայմաններում գործնականում դա նշանակում է Ռուսաստանի դուրս մղում Հարավային Կովկասի տարածաշրջանից՝ ի շահ Թուրքիայի ազդեցության անվերահսկելի ուժեղացման։ Հանրապետության բնակչության ճնշող մեծամասնությունը համաձայն չէ դրա հետ, ուստի հարցվածների մեծ մասը կարծում է, որ Հայաստանն այսօր սխալ ուղղությամբ է շարժվում»,- վստահեցրեց Պողոսյանը։
Նրա պնդմամբ ՝ հայ հասարակության և քաղաքական իշխանության տեսակետները տրամագծորեն հակադիր քաղաքական կողմնորոշումներ են դրսևորում և լուրջ անհամապատասխանություններ են պարունակում: «Ընդհանուր առմամբ, դա խոսում է այն մասին, որ ժամանակակից հայ հասարակությունը բավականին ռացիոնալ է գնահատում ԱՊՀ, ՀԱՊԿ և ԵԱՏՄ կազմում զարգացման հեռանկարները։ Կամ այն ինտեգրացիոն տնտեսա-քաղաքական միություններին, որոնց Հայաստանը միացել է տարիներ առաջ, և որոնց անդամակցության շնորհիվ հնարավորություն է ստացել արդյունավետորեն զարգացնել իր տնտեսությունը և ապահովել բնակչության անվտանգությունը։ Ուզում է Հայաստանի կառավարությունը, թե ոչ, բայց պետք է հաշվի նստել սեփական բնակչության կարծիքի հետ, եթե այն հավատարիմ է մնում ժողովրդավարության արժեքներին», - եզրափակեց նա։